Sersan boliwatqan ballilar

Sersan boliwatqan ballilar

ماقالىنىڭ كونا يىزىق نۇسقىسى

https://uyghur-jemiyiti.blogspot.com/2018/10/blog-post_80.html

Memet Emin

https://www.facebook.com/TalkEastTurkestan/videos/341378643321644/

Yiqinqi bir bir nechche kündin biri ijtimayi taratquda, nemelum bir yeslidiki bir Uyghur balining Xittay oqutquchisi sorighan bir nechche soalgha nahayti achchiqlinip turup jawap bergen sin filimi “milli qirghinchiliq, minge yuyush” timisi bilen keng tarqilip, nurghun kishilerning diqitini tarti.

Soralghan soallar we u balining uninggha bergen jawabi

Soal sorughuchi: Isming nime?

Bala: Moxammed

Soal sorughuchi: Sen qaysi döwletning puxrasi?

Bala: Junggo (xittay) puxrasi

Soal sorughuchi: Junggoning paytexti ne?

Bala: Béyjing

Soal sorughuchi: Yurtung ne?

Bala: Shinjang

Soal sorughuchi: Qanche yashqa kirding?

Bala: 5 Yashqa

Soal sorughuchi: Qanche yiqin dostung bar?

Bala: Ikki

Soal sorughuchi: Junggoning döwlet bayriqi nime?

Bala: Besh yultuzluq qizil bayraq

Soal sorughuchi: Sen qaysi yeslide?

Bala: Béyjing . . . . . .

Xittay hökümiti bizge milli qirghinchiliq ilip biriwatamdu? Elwette ilip biriwatidu. Ballirimizning mingisini yuyiwatidu? Elwette yuyiwatidu. Xittay hökumiti bizning milli kimlikimizni yoq qilish üchün tilimizni, dinimizni, örp adetlirimizni we mediniyitimizni cheklewatidu؛ ballirimizni xittay mediniyiti bilen terbilewatidu. Biraq biz bishi yoq axiri yoq, weqening aldi keyni we mahitige azraq izzahat bermey turup, bu bala nime üchün shundaq xapa, bu balining u achchighi we ghezep nepriti nedin kelgen digenge iniqlima berey turup, peqet bu sin filimidiki bir nechche soal jawapni körsütüp turupla, uni milli qirghinchiliq, minge yuyush dep chüshendürsek, bashqilarni qail qilalmaymiz, hem shundaqla bashqilarning biz digen sözlerning rasliqigha bolghan ishenchisige tesir yetküzimiz.

Hichqandaq bir döwlette, kichik balilargha bu sawatlarni ügetkenlik minge yughanliq hisaplanmaydu. Amirkida, kimning balisi bolsun, nedin kelgen bala bolsun, bu xildiki wetenperwerlik terbiyeni buningdin bekrek qilidi. Ularning arisidiki eng chong periq, Amirkida bolsa ballarning ata anisini jazalash, tehditqilish arqiliq emes, belki medini bir usulda ilip baridu. Ishinimenki nurghun döwletlerde bu xildiki wetenwerperlik terbiye mewjut.

Eger bu sin filimige diqqet qilsaq, bu u soal sorighan oqutquchining hisyati tutup qilip, mundaqche sin'gha ilip torgha chiqirip qoyghan nerse emes. U teshwiqat üchün pilanliq teyyarlan'ghan sin filimi bolushi mümkin. Pütün axbaratlarda “xittay hökümitini uyghurlarning musulmanche isim qoyushini cheklewatidu, musulmanche ismi barlarning ismini mejbure özgertiwatidu” dewatqan bir mezgilde, moxammed isimlik bir balini tipip, uning bu soallarni sorap, uninggha jawap bergüzüsh arqiliq, xittayda uyghurlar moxammed dep isim qoyalaydu, özini xittay puxrasi dep qaraydu digen uchurni biriwatidu.

Shunga biz bolupmu teshwiqat qiliwatqan dost buraderler, özimizning his tuyghusigha asasen aldirap yekün chiqarmay, bizdin bashqa nurghun insanlar bu ishning mahitige biz yetkendek yitelmeydu, ular bizning ayighimizni kiyip baqmighan dep qarap, bu sin filimige addı qılıp “milli qirghinchiliq, minge yuyush” digendek namni bermey, uning arqa körünüshi jehette azraq chüshenche bersek, anglatmaqchi bolghan uchurimizning qayil qilarliq küchi tiximu yuquri bolishi mümkin.

Bu balining soralghan soalgha jawap bergen halitidin we uning közliridin qorqush emes belki bir xil ghezep nepret we amalsizliq chiqip turudu. Dimek bu balining ata anisi belkim xittay hökümiti teripidin tutup kitilgen we lagirlargha qamalghan. U bala ata anisidin ayriwitilgendin kiyin ata anisi hayat turup, yitim bala hayatini ötküzüshke mejburi bolghan we axirda pütünley natonush bolghan hazirqi muhitqa yötkep kilingen. Bo balaning ata anisidin ayriwitilginige qattiq naraziliqi bar bolup, u könglide ular ügetken mezmunlarni ügünüp, ular sorighan soallargha jawap bersem belkim tizraq öyümge qaytimen digen ümütte, soralghan soallargha bir xil texirsizlik, qosaq köpiki we achchiqlinish ichide jawap bergen bolishi mümkin.

Hemmimizge melum bolghunidek, wetende ata anisi tutqun qilin’ghan nurghun balilar yetim baligha aylinip, uruq tuqqan we ata anisidin mejbure ayrilip, Xittayning ichkir ölkilirige yötkep kitilmekte we Xittay mediniyiti bilen terbilenmekte. Hazir köpchilikning diqqiti jaza lagirlirige merkezleshkenliki üchün, bu mesile xelqara metbuatlarning yiterlik diqqitini qozghiyalmaywatidu. Shunga biz bu xildiki uchurlarni xewer qilghanda, bashqilarning uninggha bolghan diqqitini yighish üchün, arqa korunush ehwalini sel tepsile qilip anglitishqa tirishsaq.