Uyghur Ilide Zeherlik chikimlik

Uyghur diyari xelqaraliq zeher etkeschilikining asasliq baziri bolup qaldi

Uyghur aptonom rayonluq zeher cheklesh xizmiti yilliq yighinida ashkarilanghan melumatlargha qarighanda, xitay jamaet xewpsizliki zeher cheklesh tarmaqliri uyghur éli miqyasida, yéqinqi 8 ay ichide qolgha chüshürgen zeherlik buyumlarning miqdari 2 tonnidin ashqan.

Uyghur diyari «altun üch burjek» we «altun hilal ay» din ibaret dunyadiki eng chong zeher uwilirining eng asasliq zeher yötkesh qanili we merkezlik zeher etkeschilik baziri bolup qalghan. Zeher weziyiti intayin keskin bolup, intayin yéngi tiptiki zeherning téz yamrishi yash ösmürlerge tehdit élip kelmekte iken.

8 Ay ichide ikki tonnidin artuq zeher bayqalghan

«Zeher etkeschiliri uyghur élini, altun hilal ay zeherlirini xitayning bashqa ölkilirige toshup tarqilish merkizi, shundaqla altun üch burjek zeherlirining xitay ölkiliridin kirip gherbiy shimaldiki ölke sheherlerge tarqitish we istémal baziri qiliwalghanliqtin,uyghur élining zeher cheklesh weziyiti téximu jiddiyleshti. Uyghur éli xelqaradiki ikki chong zeher bazilirining ikki tereptin hujumigha duch kelmekte, zeherni qollanghuchilar, zeher etkeschilikige chétilidighan adem köpeymekte, zeherni pishshiqlap ishleshke qarita qattiq zerbe bérish xizmiti hazirgha qeder yéterlik emeliyleshmidi» bu bayanlar, 2-Séntebir ürümchide échilghan uyghur aptonom rayonluq zeher cheklesh xizmet yighinida otturigha qoyulghan, xitayning uyghur élidiki zeher cheklesh tarmaqlirining 8 ayliq zeher cheklesh xizmet xulasisi.

Zeher cheklesh xizmet yighini heqqide xitayning qanun torliri, shinjang tinchliq tori qatarliqlarda élan qilinghan xewerlerdin ashkarilinishiche, bu yil kirgendin buyanqi 8 ay ichide uyghur diyarida zeher délosidin 1326 si pash bolghan, 1541 zeher satquchi tutulghan, dairiler teripidin yighiwélinghan zeherlik chékimlik buyumlirining miqdari jemiy ikki tonna 30kilogramgha yetken.

Yéngi tiptiki zeher yash ösmürlerni nishan qilmaqta

Yighinda, munasiwetlik tarmaqlarning zeher chekleshte yenimu küchlük tedbir qollinip, nahiye derijilik tarmaqlardin bashlap zeherning tarqilishini qedem, basquchluq qattiq kontrol qilish, zeherni chekleshke tosalghu boluwatqan nuqtilargha qaratmiliq zerbe bérip zeher cheklesh xizmitide yéngi unum yaritish tekitlengen.

Ürümchi sheherlik zeher cheklesh bash etritining muawin qomandani ju jyé qanun tori muxbirigha «ürümchi shehirining zeher cheklesh weziyitidin qarighanda, yéqinqi bir qanche yildin buyan zeher cheklesh weziyiti barghanche keskinleshmekte, zeher etkeschiliki bilen shughullanghuchilar we zeher qollanghuchilar sani barghanche köpeymekte, bu yil bizning etret teripidin köydürüp bir terep qilinghan zeher buyumlar 700 kilogramdin ashidu, buning ichide xroindin bashqa yene her türlük sézim peyda qilidighan, rohlanduridighan xumar qilish küchi bolghan zeher türige kiridighan nurghun zeherlik buyumlar bar. Qattiq zerbe bérishte bu türdiki zeherlerge bekrek küch serp qiliwatimiz» dep bildürgen.

Ju jyéning chüshendürüshiche, ilgiri xroin eng keng taralghan zeher bolghan bolsa, nöwette uning ornini barghanche sézim peyda qilish küchi bolghan türlük birikme yéngi zeherlik buyumlar élishqa bashlighan shundaqla bu xil zeherni istémal qilghuchi yash ösmürlerning barghanche köpiyishi diqqetni tartidighan mesile iken.

Zeher cheklesh yenila keskin weziyette

Uyghur aptonom rayonluq jinayetning aldini élish jemiyitining muawin bashliqi yalqun tillayof ilgiri yarp zeher cheklesh torida bu heqte toxtilip «yéngi tiptiki zeherlik chékimlikler ximiyiwi birikmilerdin yasalghan, xiyaliy sézim peyda qilidighan, rohlanduridighan dorilar türige kiridighan zeherlik buyumlarni körsitidu. Hazir aptonom rayonimizda keng tarqitiwatqan gildingbash kumilichi qatarliq yéngi tiptiki zeherlik chékimlikler köpinche köngül échish sorunliri qatarliq orunlarda tarqiliwatidu. Uning üstige yéngi tiptiki zeherlerge adem asanla xumar bolup qalidu. Shunga ata-Anilar yéngi tiptiki zeherning ziyini we zeher cheklesh bilimlirini igilishi, balilirining zeherge qarshi turushtiki ustazi bolushi, balilirining dost tutushigha diqqet qilishi hem balilirining mijezi we herikitide binormalliqni bayqighanda, waqtida sewebini éniqlashqa mahir bolushi kérek. Shundaqla yashlar-Ösmürlerge yéngi tiptiki zeherning alahidiliki we ziyinini toluq tonutup, ularning özini qoghdash éngini kücheytishi kérek» dégen.

Uyghur élide tunji we birdin-Bir elichi zeher cheklesh meslihet bérish merkizining qurghuchisi, uyghur tilidiki tunji zeherge qarshi turush sawadliqi bolghan «xroin» namliq kitabining muellipi mutexessis exmet qurban, yéqinqi yillardin buyan xroingha xumar bolghan zeherlik chékimlik chekküchilerning sani azayghan bolsimu, zeher weziyitining yenila endishilik bir ehwalda ikenlikini, bolupmu yéngi tiptiki zeherlerning köpiyishi bilen, uyghur élide zeherge qarshi turushning téximu riqabetlik keskin bir weziyetke duch kéliwatqanliqini eskertti.

http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/muhit-salametlik/xiroin-cheklesh-09052013171452.html?encoding=latin

新疆为何拒绝维吾尔人？

作者:马志方 | 2013年01月20日 12:19 | 栏目: 真相告白 原创

本文地址 http://home.blshe.com/space.php?do=blog&uid=19286&id=79242


【摘要】新疆已经不是哪个民族的新疆，而是大家的新疆。新疆的长治久安仰赖进一步的自治，在《自治法》的框架内，上上下下需要从内心深处相互理解、相互谅解、相互尊重，通过发自心灵底处的诚意，平等地坐在一起，不遮掩地认真交流，逐渐修复伤口，尽早消除误会…… 

走出奎屯

　　那天下午，我们一行四人到达奎屯市。奎屯是新疆主要的粮棉油基地之一，棉花产量达250万担。
　　安瓦尔是奎屯人，他在约定的地方迎候我们。他是我儿子的同学，毕业于北京的中国石油大学。2002年，17岁的他离开奎屯，到杭州的“内地新疆高中班”接受教育。
那年斋月，我儿子打电话问我，可否让一个新疆籍维吾尔族同学来我家，在暑假后期。不几天，安瓦尔从新疆来到我家，带着从吐鲁番火车站购买的新疆特产。
　　在我家居住的十九天中，他与我们一起封斋一起开斋，并按时去距离我家不远的清真寺礼拜，每天去五次。除此，他把自己关在我小儿子的房间，安静地阅读汉语伊斯兰书籍。　　
上大学前，他对伊斯兰教知之甚少。我儿子算是他的启蒙老师，他们在闲暇时一起学习宗教知识。安瓦尔几乎从零起步。三个月后，他开始礼拜，利用周末学习阿拉伯语，学习诵读《古兰经》。“我的瞌睡重，晨礼时往往起不来。住在对面宿舍的安瓦尔总是来叫醒我。”我儿子回忆。
　　到开学时，他准备回北京。他对斋月期间给我们带来的“麻烦”一再表示歉意，并把右手放在胸前，邀请我们一家在方便的时候到奎屯旅游，到新疆旅游。他走后的一个傍晚，我儿子突然告诉我：“如果他不到我家来，就很难封斋。他的父母亲对他报以不小的希望，担心他在奎屯封斋会影响他以后的前途。”
那以后，奎屯的教育局等单位与退休教师签署“不参与宗教活动的保证书”。这种公然不顾《宪法》第36条的行为，居然在新疆畅通无阻……
　　

夜宿小镇

　　北京时间晚上9点多，我们决定住在白碱滩，克拉玛依附近的一个小镇。
　　晚饭吃得很愉快。餐厅布置典雅，里面热乎乎，清一色的维吾尔人，服务周到。我们各取所好，选了拌面、大拌筋、抓饭和几个小菜。茶水免费。
　　回到宾馆后，我们五个人坐在地毯上，开始喝茶。我们问起安瓦尔的择业情况。他整整维吾尔帽，说开了——
　　北京，在中国石油大学的招聘会上，安瓦尔每次都去，都把用汉语亲笔填写的自荐书恭恭敬敬地递给招聘单位尤其是新疆的单位，先后送了11次。他没有被录用，从新疆来的石油单位也没有录用他。他几乎听不到什么理由，家乡的石油单位就是不要他这个维吾尔人。
我的另一个维吾尔朋友的女儿毕业于某大学的电信专业，招聘单位不多看一眼她的求职简历就加以拒绝。她告诉我，同专业的汉族同学均被电信企业录用。后来，经过考试，她去天山深处的一个小学教书，大学四年的电信专业等于白学了。
　　
一天，美国在中国设立的一家石油公司来招人。安瓦尔试着投了英语自荐书。一周后，他接到面试通知。他被录用了。然而，他的父母已年迈，前面的三个姐姐已出嫁，父母亲不同意这个唯一的儿子去天津工作。父命难违。安瓦尔请了五天假，从北京回到奎屯，再去克拉玛依油田碰运气。之前，克拉玛依油田的人在北京没有录用他，说是本地户口优先。结果，他还是没有被录用。
　　“我得去那家美国公司，先干几年，然后回到奎屯，照顾父母，再学着做些买卖。”他说，不好意思地抱住拳头。
如今，他辞掉美国公司的工作，去国外某著名的石油大学读研究生，想在国外发展。他知道，将来，在石油的家乡依然没有他的就业机会……
　　
　　清晨，戈壁上的小镇白碱滩依然安静。做过晨礼后，天亮了，我们也与安瓦尔握手道别，四个人的团队继续向阿勒泰行进。
　　车子起步时，透过后窗，我回首看着立在路边寒风中的安瓦尔。他站在那里，像是目送我们。他没有挥手。很快，看不见他了……

抓饭与馕饼

　　那天上火车前，朋友阿布杜拉硬把我和另一个朋友拉去吃抓饭。
　　“那是我的一个朋友开的，很好吃。”他说。十来分钟后，我们到了位于经二路的那家回民饭馆。馆主是个回民，厨师是个维吾尔人。饭馆地方不大，但装修别致，全用咖啡色的木桌木凳，墙上布置了几幅新疆代表风光的油画。这家饭馆做新疆抓饭的特点，是用小锅现做现卖，维吾尔厨师忙个不停，连头都少抬。
　　我们进去时，正好有一张空桌。我发现，吃饭的人几乎都是汉族人。席间，我们谈及维吾尔抓饭与回民抓饭的长短。馆主直言不讳：“抓饭嘛，还是维吾尔人的地道。但是……”他看看周围，放低音量，“现在很多汉民不去那里了。”他还讲了一个故事：一个汉族青年买了几个维吾尔人的馕饼，被一位汉族老太太看见了。她质问：“不吃他们的馕，你会饿死吗？”年轻人提着馕饼默默前行，可老太太穷追不舍，直到年轻人把馕饼狠狠地扔进路边的垃圾桶里。我们听着有些愕然，吃完抓饭，准备去火车站。
　　去火车站的路上，脑子里都是新疆。街道上，路人行色匆匆。
　　都知道，新疆是我国面积最大的省份，约占全国的1/6，面积166万平方公里；新疆是我国的能源宝地。无疑，发展经济是硬道理。我感到，在新疆还面临就业与收入的差距。人性向善的同时，也夹带自私。向往太平日子应是人性中美丽的自私，不论是哪个民族。新疆已经不是哪个民族的新疆，而是大家的新疆。新疆的长治久安仰赖进一步的自治，在《自治法》的框架内，上上下下需要从内心深处相互理解、相互谅解、相互尊重，通过发自心灵底处的诚意，平等地坐在一起，不遮掩地认真交流，逐渐修复伤口，尽早消除误会，使“老新疆人”心里少些疙瘩，使“新新疆人”心里多些安宁。抓饭和馕饼是老新疆人的胃口偏爱，也是新新疆人的口味调剂。


我的忧患

笔者曾给新疆的张春贤书记写过两次信，用特快专递。其中，我谈及安瓦尔的求职遭遇与宗教和顺。一个从小被政府送到外地培养的维吾尔族青年，最终不被新疆接纳而远走他乡，这对他和他的同胞留下怎样的印象呢？当然，那些掌控新疆及其资源的部门和个人，也许无意考虑新疆“土著”的感受；毕竟，从全国各地去新疆淘金的人多得是，何必考虑处于弱势甚至劣势的维吾尔人呢？


在旅行中，我发现，在沿途关卡有权直接收费的人几乎是清一色的汉族。伊宁市的清洁工都是维吾尔人；维吾尔人是个讲究卫生的族群，让她们打扫街道算是“专业对口”吧。


安瓦尔不能或不敢在自己的家里封斋和礼拜，使人难免联想试图消灭宗教的文革时期。
在新疆，学校不准信仰伊斯兰教的学生在斋月封斋，并且在老师的监督下，给封斋的学生免费发放糖果，勒令他们必须以吃糖的方式“坏斋”，对主动不吃糖的学生，老师命令其他学生强行掰开嘴，喂糖；在清真寺门口，专门有人值守，严禁未成年人进入清真寺，一旦“抓获”学生，就处罚清真寺的阿訇和相关人员；如果有人集体外出走访清真寺和穆斯林同胞，法院就会以“利用迷信破坏法律实施罪”判处三至七年的徒刑……


在从上到下呼唤法治和宪政的中国，新疆一些地区的做法不仅费解而且堪忧。
新疆，大家还会一起诚心高歌《我们新疆好地方》吗？

http://home.blshe.com/space.php?do=blog&uid=19286&id=79242 

Ichkiri ölkilerdiki balilarning ehwali

Ichkiri ölkilerdiki balilarning qisqiche ehwali 

Ilawe: bu maqale wetendiki bir tor betidin elindi. Esli kona yeziqtin Uyghur Komputer Yeziqi (UKY) gha almashturuldi. 

Xojayinmu öler , 
Balammu kiler ! 
_ Uyghur xelq maqli 

1-Bet 

Nawada siz ichkir ölkilerniing herqaysi jaylirigha bérip qalsingiz , herqandaq bir sheherde uyghurlarni uchratmay qalmaysiz . Bularning arisida kawapchi ,ashpez , naway , uzümchi , qatarliqlar bar köprek uchritidighiningiz kochidiki kichik balilar , yawrupache kiyiniwalghan uyghur qizliri . Bu nchlik köp kichik balilar kimler ning balliri , ular buyerde nime ish qilidu? Bularning ata anisi qeyerde ? Bular sizni öygha salmay qalmaydu . Bubalilarning eng töwen yéshi aran üch yashtin 15 yashqiche bolghan arliqtikilliri köprek nisbetni igelleydu . Buning ichide qizlarmu , oghul balilarmu bar . Bunatonush sheherlerde bunchilik köp uyghur ballirini körüp xuddi yurtungizni körgendek hisyatqa kilip qalisiz . Bérip ularni erkilitip qoyghingiz kilidu . Likin bu balilar xu didi sizni körmigendek , sizdin hüküp néri mangidu . Bubalilardin : buyashtiki balilarda bolidighan sebilikni tapalmaysiz , ularning chirayida , kichikkine omaq chirayigha , yéshigha mas kelmigen birxil ipade chiqip turidu . Bu balilar , shinjang uyghur aptonom rayonining herqaysi jaliridin herxil yollar bilen aldap , oghurlap élip kiln'gen . Jenubi shinjangdin kelgenliri köprek nisbetni igelleydu . Shimaldin ürümchi , ghulja qatarliq jaylardin kelgenlermu xéli köp . emdi bu balilar bu chong sheherlerge qandaq qilip kilip qaldi ? 

90- Yillarning béshida , téliwizurdin "jan derhal öyingizge qayting, aningiz éghir kisel " digendeng we herxil adem izdesh ilanliri hemme yerni qapla ketken idi . Bu yuqap ketkenlerning mutleq köp qismi kichik balilar idi . Kichik balilarning tuyuqsiz yuqap kitishi ata - anilarni ensiritip , qattiq endishige saldi . Beziler heyran bolup: bu balilar ni kim élip ketkendu ? Dise . Yene bez iler téxi : kichik balilarni ichkiri ölkilerge apirip satidiken , ichkiridiki bezi baywechchiler börek almashturush opratsiyisi qildurup , ashu balilarning börikini özige saldurudiken dise , yene bezilliri birnime dep , bundaq xewerler jem'iyetni qaplap ketti . Kishiler öz balliridin xatirjem bolalmaydighan boldi . Arqa - arqidin kiliwatqan wehimilik xewerler jem'iyetni qaplap , keng ata - anilarni chungqur endishige saldi . Balliri yoqap ketken nurghun ata - anilar , narisida omaq balliridin ayrilip qélip éghir pajielerge muptila boldi . Ballirini izlep ürümchi qatarliq sheherlerde qatrap yürüp ,barmighan ishik , yalwurmighan kishi qalmidi . Ömride körüp baqmighan tiliwiziye istanssiliri bilen tonush bolup ketti, bir qitim ilan berse qanche pul alidighanliqinimu obdan biliwaldi. Ürümchining soghaq künlirining biride "osmanjan nedesiz ??? " digen mawzuda yézilghan bir parche bala izlesh ilani pütkün ürümchi shehrining hemme yerlirige chaplandi , osmanjan besh yérim yashliq bala bolup korlashehrideyoqapketkenidi , balining ata anisi ilanning astigha " izdirikini bergüchilerge 10000ming som söyünche birimiz " dep wede qildi . Likin yenila osmanjandin xewer yoq idi . Aridin alte ay ötüp bu ilan yene peyda boldi . Bu ilanni körgen gizitxanining bir ayal ishchisi bu dadigha ich aghritip mundaq deydu "bu balining dadisi gizitxanimizgha ilan bergini biériptiken , nime ishingiz bar ? Disek, gipini tapalmay uzaq turup ketti " deydu . Birküni ürümchidin ichkirige baridighan poyizda bir uyghur saqchi, bir xenzu kishining bir uyghur balisini kötürüwalghanliqini bayqap qaptu , saqchi : bukimning balisi ? Dep sorighan iken. U xenzu : mining kilinim uyghur , bu mining newrem deptu , tekshürgen iken bu balining oghirlap kilin'genliki melum boluptu. Mana mushundaq xewerler herterepte tar qilip yürdi . 

2- Bet 
Meyli bu balilarni adem sodigerliri apirip sétiwetsun , yaki apirip oghirliqqa salsun , balilarning yoqap ketkini ras idi . Balliri yoqap ketken ata - anilar yghlap qéliwerdi . Likin ularning balliri buyerlerdin tépilmaytti . Oghirlap kitilgen bu balilar ichkiridiki qaysi bir kochida timisqilap , kishilerning somka , yanchuqlirigha zeng sélip yüretti . 90- Yillarning axirigha kelgende buxil bala izdesh ilanliri sel peskoyigha chüshüp qaldi . Bundaq ilanlarning azlap kitishi hergizmu balilarning emdi yuqap ketmigenlikidin direk bermeytti . eksiche ichkiri ölkilerdiki uyghur ballirining sani yildin - yilgha köpeygini turdi . Ata - anilarningmu yighlawirip köz yashliri qurudi, yiliki üzüldi , ümüdi üzüldi .Saqchi xanilargha bérip ehwalni melum qilip baqti paydisi bolmidi . Qisqisi bundaq xewerlerni tola anglawirip , ata - anilarningmu yürüki piship qaldi , nurghun kishiler , nechche pul xejlep tiliwizurda ilan bersimu paydisi yoqliqini , yürük parisining tolimu yiraq , natonush yurutlarda ikenlikini bilishti , tiliwizurda ilan bergüdek pullirimu qalmidi , ata - anilar ning yigen nanlri chirayigha chiqmidi uxlighan uyqisi uyqa bolmidi , ular: peqet mushundaq külpet öz béshigha kilip baqqan kishiler la bilidighan bir xil judaliq tuyghusida balliri bilen ghayibane sirdashti . Busirdishish we séghinish , ashiq - meshuqlarning talay kichilerni uyqusiz ötküzüp ghayibane sirdishidighan azapliq we shirin séghinishlirigha oxshimaydu . Buni ata - ana bolup baqqan , mushundaq kün öz béshigha kilip baqqan , milletning perzentlirini öz perzenti hisablaydighan kishilerla , ularning qayghusigha az tola ortaqlishalishi mümkin. 

Uyghur'ösmürliri ichkiri ölkilerge 80 yillarning ötturlirida élip kilinip oghurluqqa sélin'ghan . 90- Yillarning otturlirighakelgende bundaq ishlar ewjige chiqti . Yéngi esir kirgendin buyan téximu küchiyip , apet xaraktirlik ijtimai hadise peyda qildi . 
Hazir shinjangning herqaysi jaylirida kichik ballar tuyuqsiz yoqap kitidighan ishlaryenila dawamliq pat - pat yüz birip turidu , bu ballarning eng kichikinng yéshi üch yashtin 15yashqiche arliqtiki balilar köprek nisbetni igelleydu . Undaq bolsa yoqap ketken bu balilar nege ketti ? Qandaq qilip öz yurtidin tolimu yiraq bolghan bu natonush sheherlerge kilip qaldi ? Buyenila ichkiridiik bir qisim uyghur xojayinlar bilen munasiwetlik. ichkiri ölkilerdiki uyghurlar , meyli tijaretchi bolsun , meyli oghri bolsun , öz aldigha bir'alaqe tori shekillendürgen . Buyerdiki bir qisim kishiler heqiqetenmu jinayetpatqiqigha pétip ketti , birqisimlirining qilmish - etmishliri heddidin ashqan bolup , qara jem'iyet tüsini alghan , eng heddidin ashqanliri kichik balilarni , nariside qizlarni aldap élip chiqip oghirliqqa , pahishelikke salghanliridur .Ular shinjangda türlük jinayetler bilen eyiplinip , yene herxil qaqti - soqti ishlar bilen shughullinip ichkirige kirip toxtap qalghan kishiler , we ichkiri ölkilerni makan tutqan kishilerdur . Ular buyerdiki kichik yanchuqchilarni körüp , öziche birdinla eqil tapti . Yürtidiki kichik balilarni élip chiqip oghirliqqa sélish tek rezil pilanni oylap chiqti . Netijide uyghur balliri ichkiri ölkilerning herqaysi sheher liride peyda boldi .Bu kishiler , kichik balilarni oghirliqqa sélip pul tépishning wastisi qiliwaldi .Bular asasen kichik ballarni nishan qilidu . Undaqta bular nimishqa téxi aghzidin anisining süti témip turghan kichik ballarni tallaydu ? Beziler: téxi buyashtiki kichik balilar qandaqmu oghirliq qilalisun ? Diyishi mümkin . Bu haywanlar , bu kichik balilarni rastinla oghir qilip terbilep iqidu . Bularning kichik balilarni tallashtiki meqsidi : kishiler bundaq kichik ballargha asanliqche diqqet qilmaydu , nawada tutulup qalghan teqdirdimu bundaq ballarni jazalashqa bolmighachqa asanla qoyup biridu , bundaq kichik yashtiki balilar oghirliqqa sélishqa eplik , mini mejburi oghirliqqa saldi , dep biryerge eriz qilipmu yürmeydu , hetta ularning ata - anisimu . eNg muhimi tutulup qalsa asanla qoyuwitidu , saqlashqa eplik , mining 
Ballirim disila boldi , uning üstige qéchip kitelmeydu . Buyerde men ularning asasi qismi bolghan balilarni , qizlarni aldap élip chiqip sétiwatqan , xorlawatqan birqisim kishilerni dimekchi . iLgiri kishilerdin : palanining manche kishilik qoshuni bar'iken , pakonining qoshunida manche kishi bar iken , digendek sözlerni anglap turattuq . Undaq bolsa bu qandaq qoshun ? Qoshun dise bularni azatliq armiye terkiwidiki bir milli qoshun oxshaydu dep qalmang ,milli armiye alla burunla tarqitiwitilgen . Ular oghri - qaraqchilarning qoshuni , ularning adem sani 100din ashmaydu . Dölet , jem'iyet amanliqini tüzesh ishini ching tutqandin buyan bu qoshunlar mewjud bolmay qaldi . Likin ular yene shekil özgertip , birer ashxanini échiwélip , etrapigha 30 - 40 adem toplap bulung - puchqaqlarda timisqilap yürmekte , ular mushtum zorluq bilen jan baqidu , ene shu qoshunning mexsus oghirliq qilidighan bir türküm ademliri bar ,bu oghrilar , kishilerning asasliq kirim menbesi bolup qalghan . Buoghrilar yenila kichik ballardin terkip tapqan ,chongraq xojayinning qolida 30 din 40 qiche .Adettikillirining qolida 20 din , beshkiche adem bar disek , bularning muyleq köpsandikisi oqush yéshidiki yaki téxéi oqush yéshigha toshmighan kichik balilar , yenebularning arisida birnechche boyigha yetken qiz larmu bolidu . eNg kichik xojyinning qolida az digende ikki neper ösmür oghri bar , bu xojayinlar mushundaq ishni mexsus kesip qiliwalghan , ularning neziride bu balilar kirim qilishning menbesi shundaqla bular üchün bir chiqish yoli hisablinidu . Ularning balilarni shinjangning herqaysi sheher - yézilliridin ichkiri ölilerge élip birip oghirliqqa salghiche bolghan jeryanda qollinidighan bir qolliq taktikilliri bar . 

3- Bet 
Ular öz aldigha bir'alaqe tori shekillendürgen .Ularning qollan'ghan wastisi rezil , qilmishi qebih . 

Bu kishilerning kichik balilarni élip qéchishtki ussuli köp xil . Bu lar üch yashtin yette yashqiche bolghan balilarni herxil ussullar bilen , ata - anilarning bixestelikkidin paydilinip ballarni oynawatqan yaki oquwatqan yerliridin aldap : sizge kemput élip birimen , sizni dadingiz chaqiriwatidu , digendek sözler biler aldap élip qachidu , andin herxil yollar bilen ichkiri ölkilerning herqaysi jaylirigha élip baridu . We oghirliqqa salidu weyaki satidu , balilarni sétiwalghan kshilermu yene , zeherlik chikimlik sodisi , oghirliq qatarliq ishlargha salidu yaki bashta dep ötkiminizdek balining böriki lazim bolghanlargha satidu . Bu balilarni , bu natonush sheherge élip kelgendin kiyin bulargha oghirliqni ögitidu , öginelmise qattiq uridu ,qayta - qayta ögitidu . Bularning neziride , bu balilar qimmet yaritidighan ishchi ,ige chqaqisiz , soriqi yoq balilar , altun sangqidighan ishek , yetmish ikki xil ghiza chiqidighan xasiyetlik dstixan . Birnechche ösmür baligha irishken bukishiler özini "échiling dastixnim " gha irishken'ge barawer hisablaydu . Bu natonush sheherde bu balilar héch yer ge qéchip kitelmeydu . Bularning qéchip ketmesliki üchün dawamliq béqip turidighan adem bar . 

Bubalilar gha oghirliqni ögetkendin kiyin chirayliq kiyindürüp bazargha , yeni oghirliqqasalghini élip chiqidu, bularni oghirliqqa élip chiqidighan , xojayinning mexsus ademliri bolidu . Buning ichide ayallarmu xéli köp sanni gelleydu , buademler balilargha nishanni körsitip bergendin kiyin özi yiraqtin qarap turidu , ballar oghirlighan nersisini bulargha ekilp biridu , buademler bunersilerni xojayin'gha tapshuridu . Nawada bubala oghrilar birnerse oghirliyalmisa yaki chandurup qoysa , öyge barghanda qattiq tayaq yeydu , qiynaydu . Bularning oghirliq qilmasliqqa amali yoq . Undaqta chongraq yashtiki , yeni yette yashtin yuqiri 18 yashqiche bolghan balilarni qandaq élip chiqidu ? Hazir yurtumizda ichkirige kirip chiqqan kishilerning sani xéli köp , buning ichide kichik balilarmu xéli köp sanni igelleydu . Mana mushu kishiler balilarni ichkirige élip kilidighan asasliq kishilerdur. Ular shinjangning herqaysi jayliridin , bolupmu jenubi shinjangdin kichik balilarni oghirlap , yaki aldap élip birip oghirliqqa salidu . Ular bu balilarni asasen mundaq ussullar bilen ichkiri ölkilerge élip baridu , mexsus bir qisim kishiler ularni xuddi mal bilen teminligendek ballar bilen teminleydu , ularning otturisidiki munasiwet , zawut bilen tijaretchining otturisidiki munasiwetke oxshap kitidu . 

Adem bidkliri : 
Birqisim adem bidkliri shinjangda turup , ichkiridiki kishiler bilen alaqliship turidu we shinjangdin uyghur ösmür balilarni oghirlap , aldap apirip satidu we yaki apirip özi oghirliqqa salidu . Ular , téxi bir nersini periq qilalmaydighan 3yashtin 8 yashlarghiche bolghan balilarni herxil usiullar bilen élip qachidu , yeni oghirlaydu . Oghirlighandin kiyin melum orun'gha yushurup baqidu , özi bixeter hisablighan pursette ichkiri ölkilerge yushurun élip baridu . Siz belkim : bir tirik janni qandaqmu shunche yiraq jaygha yushurun élip baralisun ? Diyishingiz mümkin , ularning shinjangdimu alaqe tori bar .Ular , balini qolgha chüshürgen haman xojayin'gha tilifun qilidu , xojayin shujaydiki , tonushliri arqiliq ulargha pul yetküzüp biridu , ular ürümchige kelgende bolsa yene shu xojayinning , yaki özining tonushliri bar , pul yetmise shujaydiki tonushliridin alidu , yaki xojayin'gha tilifun qilidu . Yaki balini shu jaydilasatidu . Buyerde men mundaq bir ishni qisturup qoyushni toghra taptim . Béyjingda oquydighan birnechche uyghur'oqughuchi , tetilde yurtigha qaytashida , poyizda birnechche kishini uchratqan . Bular besh kishi bolup , üch ayal ikki kichik bala , ballarning biri yette yash , yene birsi uningdinmu kichik qizchaq iken . Bu oqughuchilar , héliqi balidin nime ish qilidighanliqini sorighanda , héliqi bala ikkilenmestin oghirliq qilidighanliqini iétqan . Bubala yeken nahyisidin bolup , uning newre akisi esli dangliq kulichi iken . Bubalini eneshu kulichi newre akisi yene 9 baligha qoshup jem'i10 balini ( héliqi kichik qizchaqnimu ) élip ( shijiya juanggha ) keptu we oghirliqqa saptu , birnerse oghiirliyalisa oyunchuqlarni élip biridiken we oyunchuq xanilargha apirip oynitip qoyidiken , oghirliyalmisa qattiq uridken , ach qoyidiken, uning bedinidiki yara izliri téxi saqaymighan . Uning diyishiche u , héliqi 10 nechche oghirining ichide , oghirliq qilishqa eng yaman iken . Kiyin newre akisi ularni béyijing , shangxeylerge apirip oghirliqqa saptu . 

4- Bet 
Héliqi oqughuchilar uningdin : " saqchilardin qorqmamsen , tutuwalsa qanadaq qilisen " dep sorighanda : uning diyishiche saqchilar tutuwalsa , pul tölep élip chiqidighan adem bar iken, andin kiyin newre akisidin tayaq yeydiken . Kiyin . Newre akisi zeherlik chikimlikni köp chikiwetkenliktin ölüp qaptu . Andin kiyin newre akisining shirikliri bulargha bashliq boluptu . Bu oqughuchilar , bu balini yaman yoldin tosmaqchi bolup neshet qilsa , umundaq digen : " pulung bolsa sen nochi , bu dunyada pul hemmidin yaxshi ! pulung bolmisa sen itqimu teng bolalmaysen " yette yashliq bir balining aghzidin chiqqan bugeplerni anglap héliqi oqughuchilar heyran qalghan . Kiyin nime ish qilidighanliqini sorighanda , u qilche ikkilenmestin : chong bolghanda kichik ballarni ichkrige élip bérp oghirliqqa salimen , jiq pul tapimen , mashina alimen , balamnimu oghirliqqa salimen ! digen . 

Mana bu baligha oxshash birer qétim ichkirige kirip chiqip könup qalghan birqisim balilar'özi bilen teng yaki özidin kichik balilarni az durup , yalghan gepler bilen aldap qiziqturup ichkirige élip baridu , buyerde shuni aydinglashturush zörürki , eshu balilarni aldap qachidighan balilarni, yenila bir qisim kishiler mexsus orunlashturghan bolidu .Bu ballarni ichkiri ölkilerge élip barghandin kiyin , qattiq nazaraet astigha alidu , oghirliq qilishqa mejburlayidu 10 yash etrapidiki nahayiti az sandiki birqisim balilar , tayaq yisimu oghirliq qilghini unimighan , bazargha chiqsimu oghirliqni qamlashturalmighan ,we purset tépip , öyide tilifun barliri öyige yaki tonushlirigha tilifun bergen , héliqi xojayinmu pul tapalmighan bundaq bikarnanchini dawamliq béqiwirishni xalimighan , bundaq ballar öyidiki yaki shuyerde tijaret qilidighan tonushliri bilen alaqilishp yurtigha ketkinini birnechche qétim kördüm .Undin bashqa mutleq köp sandikisi jinayet yoligha mejburi mangghan .Bularning ichide , bu balaoghrilar ichidiki qizlar ning10 yashqa kirgenlirige xojayin basqunchiliq qilip nabut qilidu , uningdin kiyin buqiz larxojayinniڿqoٿastidiki bashqa oghrilargha , shundaqla omumning xotunigha yeni bir pahishege aylinidu .Öz közi bilen körgüchilerning xewirige qarighanda ichkiridiki bir xojayin qol astidiki ikki kichik qizchaqni xotunliqqa éliwalghan . Bu xojayinning béyjingda tiyen'e nmin erapida bir ashxanisi bar . eSli buqizni 4 yash waqtida shinjangdin ekeldürüp oghirliqqa sélishqa bashlighan we buqizchaqlarni öz namida balaqilip béqiwalghan , buqizchaqlarmu uni " ata " dep chong bolghan ,kiyin bu qiz chaqlar 10 yashtin ashqandin kiyin héliqi haywan xotunliqqa alghan . eLwette uqiz chaqlar yene dawamliq ughirliq bilen shughullinidu .2003 - Yili shangxey shehridiki melum bir doxturxanigha ikki neper uyghur er , ikki neper uyghur qizini tekshürütkili élip kelgen , buqizlarning birsi 11yash , yene birsi 13yash . Doxturlar ning tekshürüshi arqiliq buqizlarning hamildar bolup qalghanliqi éniqlan'ghan . Bular esli hamile chüshürgili kelgen iken .Bu balilar ene shuteriqide chong bolidu , téxi ana süti aghzidin ketmey turup türmilerge qamilidu ,chongraqliri qamaq jazasigha höküm qilinidu . Bezilliri téxi kichik turupla zeherlik chikimlik chikip jénidin ayrilidu . Ularning bedenlirini körsingiz tayaq zerbisidin qizir ip , ishship kökürüp ketkinini , tamaka yéqilghan we herxil tatuqlarni körisiz . 

Pul tapalmighan künliri qorqup öyge aran kiridu , keynide adem bolmighan bolsa kirmesmu idi . Kirmey qalsa , nege yoqalding dep tayaqning chongraqini yeydu . Nawada bu xojayindin qéchip qutulghan teqdirdimu , yene bir si tutuwélip oghirliqqa salidu .Buheqte mundaq bir ish boldi : shangxeyning biz turuwatqan rayon'gha ikki oghul bala peyda bolup qaldi , bularning birsi10yash yene birsi 13yash kücharliq balilar iken bularning kiyimliri kirliship kitiptu , ularning diyishiche : bir ay ilgiri ularni saqchilar oghirliq qiliwatqan yerdin tutuwéilp bir ay solap qoyup , qoyup biriptu , ular héliqi xojayinning yene tutuwélishidin ensirep ademler köp yerge barmaptu , shinjanggha ketmekchi bolup , poyiz yolini boylap üchkün méngiptu , yolni bilmigenliktin ézip yürüp buyerge kilip qaptu , üch kündin biri qosiqi ach iken , ular buyerge kelgendin kiyn bizlergimu gep qilmay yürdi , bizning ballardin birsi ulardin nime bolghanliqini sorighandin kiyin , ular ézip qalghanliqini didi , biz'ulargha tamaq élip birip , ata - anisi bilen alaqiliship , yaridem qilip yolgha sélip qoymaqchi bolduq . Bularni mushu péti shinjanggha yolgha sélip qoydighan bolsaq yolda yene birsi tutuwélip oghirliqqa sélish ihtimalliqi chong idi , birbala akisining tilifun numurini bilidiken , tilifun urup alaqilashtuq . Akisining shangxeyde bir tonushi bar iken , bularni shu kishige tapshurp biridighan we shu kishi yolgha sélip qoyidighan boldi . Biz turuwatqan buyerde bir kapapchi bar idi , bu kawapchi , héliqi balilarni körüp : kimning shorkisi sen ? Dep sorighan iken . Biz bu balilarni bügün öyde qondurup , etisi héliqi kishige tapshurup biridighan bolup , bir'ish bilen biryerge biérip , yérim saettin kiyin kelsem héliqi ikki balayoq ! bizning buraderlidin ikkisi achchiqlinp olturudu . Nime bolghanliqini sorisam : bu yerdiki héliqi kawapchining birxojayin tonushi bar iken , biz balilarning öyi bilen alaqilishiwatqan waqitta , héliqi kawapchi eshu xojayin tonushigha tilifun urup , buyerge bikarliq ikki shorka kilip qalghanliqini , tizdin kilip élip kitishini xewer qilighan iken . 
Uular bu xewerni anglighandin kiyn derhal birnechchisi mashina bilen kilip balini élip kitiptu . Aghinilerge : nimishqa berdinglar ? Disem . Ular bizdin köp iken , yoghan pichqalarni qoynigha tiqip keptu , biz bular bilen bir nime diyiship bolghiche qalghan ikkisi balini élip kitip boluptu , ular téxi : bu balilar yoqup ketkini bir ay bolghan idi izdimigen yer qalmighan emdi taptuq ! deptu . Shuning bilen ubalilar ayrilghinigha üch yil bolghan söyümlük yurtigha yene qaytalmidi . Bu balilarning xewirini bergen héliqi kawapchi bu xizmiti arqiliq birnechche oghirlan'ghan yanfun'gha irishken bolushi mümkin . Bukishiler balilarni oghiirliqqa mejburllap , öz perzentidek narisidini xoddi chong ademlerni qiynighandek torusqa ésip qiynaydu . Kishilik erkinlik , barawerlik , insanning qedir- qimmiti tekitliniwatqan , junggo adem chüshken alem kimisini qoyup bergen mushuparlaq dewirde uyghur balilirining mushu pajeelerge rastinla muptila bolghanliqigha ishinelemsiz ? Mining dewatqanlirim hindistanning kinoliridiki toqulma emes , uyghur ballirining ichkiridiki échinishliq rial teqdiri .iPlas xojayinlar , özlirining tijaretining dawamliq yürüshüp turushi üchün téximu rezil wastilerni qollunup , qol astidiki kichik balilargha zeherlik chikimlik chikishni ögetken , chünki : bunersini chikishni öginip qalghan kishi dawamliq shuning ghémide yüridu , herküni kem digende ikki qétim chekmise bolmaydu , shundaq iken ularnۿyenؿbirsining oghirliqqa zorlishining hajiti qalmaydu , 

5- Bet 
Shundaq bolghanda u ni pul tépishqa xojayinning tayiqidin bashqa özining zeherlik chikimlik xumari heydekchilik qlidu . Buishlar tüpeyli ni - ni ottura qoldek qran yigitler , baliliqning nimilikni tapalmighan yash notilar , sahip jamal qizlar jénidin ayrildi , ayriliwatidu . Ularni shundaq qurqunushluq bir chong hang özige tartiwatiduki ,ularni künsiri öz qoynighan élip , ghayet zor alwastidek yütüp kitiwatidu . Xojayinlarning ballarni öz yénida uzaq tutup turushta qollinidighan yene mundaq bir hüniri bar : kichik balilar her qiétim oghirliq qilip saqchigha tutulup qalghanda , xojayinlar pul tölep saqchidin élip chiqidu , saqchigha 200som töligen bolsa , xojayin : bu qétim sini échiqish üchün 2000 ming som ( buningdinmu köp diyishi mümkin ) pul ketti , dep buni baligha qeriz qilip artip qoyidu , herqétim saqchigha tutulghanda balining qerzi éship mangidu . Bezi ata - anilar , balisining qerzi barliqini anglap : balamning qerzini bersem balam qaytip kilidighan oxshaydu dep xojayinlargha pul ewetip biridu , likin balisining qerzini bu ata anilar tölep bolalmaydu . Chünki kichikkine balining 20ming 40 ming hetta 100minglap qerzi bar . Bezi balilar xojayindin qutulush üchün qéchip , shinjanggha baridighan poyizgha chiqiwalghan , yérim yolgha barghanda , aldidiki sheherde xojayinning ademlirning özini saqalap turuwatqanliqini bilip qélip , kitiwatqan poyizdin sekrep qachqan . Netijide bezilliri jénidin ayrilghan , bezilliri méyip bolup qalghan . Yene téxi buni azdep balilarni qimargha sélip qeriz qilip qoyidu . Balilar qimar oynap utuwalsa ( hergizmughu utalmaydu ) xojayin'gha ,utturiwetse özige hisab bolidu . Bu heqte ichkiride xizmet qilidighan bir uyghur mundaq bir weqeni bayan qlip berdi : men öyken yili ichkiridin öyge qaytashimda xotenlik 19 yashliq bir bala bilen seperdash bolup qaldim .Bu bala eslide ata - anisining raziliqi bilen , bir xoshnisining keynige kirip ichkirige pul tapqili ( kawap satqili ) chiqip ketken . Biraq héliqi xoshnisi , balini xinen'ge apiriwélipla , bir chambashchiliq öginish ornigha bir ayliq ékirip bergen . ( Adem urghanda qush bolidu , qush digen , mexsus xojayinning chaparmenlikini qilidighan urup - soqar kishiler ) undin kiyin ubalini mejburi yanchuqchiliqqa salghan . U tunchi künila yanchuq kolawatqanda chkiridiki xenzu saqchilar teripidin bayqilip qalghan . Saqchixanigha élip kilin'gende , uyghur saqchilar peyda bolushup , ubalidin nechche yashqa kirgenlikini sorighan . Ubala 19 yashqa kiridim dep jawab bergende , usaqchilar ochuqla : sen 18 yashtin ashmighan bolsang oghirliq qilsang bolatti , biraq sen 19 yashqa kirip qapsen , yana tutulup qalsang sotqa tartilip qalisen , digen . Mana mushuning özige 18 yashtin töwen ösmür balilarning oghirliq kespige piship kitishi , birqisim qanun ijira qilghuchilarning yishil chiraq yéqip birishi arqisida boliwatqanliqini körüwalmaq tes emes . Men ubalidin : silerning gorohinglarning bir künlik oghirliq tapawitinglar qanche pul ? Dep sorisam , ubala : texminen 6-7 ming som , didi . Men ugorohta qanchilik adem bar ? Dep sorisam : 27 - 28 kichik bala, 6- 7- chong adem bar didi . Men ularning kirimining xéli yuqiriliqigha qarap : undaqta oghirliq qilip pul tapsanglarmu xéli bay ikensiler , desem , u külüp kitip : nedikini , qerizge ishleymiz didi . Men , siler shunche pul tépip xojayin'gha ekirip bersenglermu yene qerizdar bolamsiler didim , u yighlap turup : xojayin bizni herküni axshimi qimar oynashqa mejburlaydu , deslipide bizge utturup birip , kiyin bizni qerzge boghidu . Buqerizni shu küni tölep bolalmisaq ösümi qoshulidu . . . 

Men qiziqip qaldim , téxi aghizidiki chishliri chingimighan balining nediki qerzi ??? Men uningdin : qanchilik qerzing bar ? Disem , 30 ming som didi . Bashqa sendek kichik ballarning chu ularningmu qerzi barmu ? Disem , oxshash 30 - 40 ming etirapida didi . 5 -6 Yashliq balilarningmu qerzi bolamdu ? Dep yandurup sorighinimda : u , undaq ballardin 20 - 25 che balilar bar didi . Bu balilarning ata - anillirimu bir ömür tapini tishilgidek shlep bunchilik pulni siqimdap körmeydu . Bu sebi balilargha nime kelgülük ??? Men arqidin : sining xojayining pulnighu shunchiwila köp tapidiken , undaqta pulni tépip nime qilidiken ? Miningche ushundaq pul tépip , birer aydin kiyin bashqa ish qilsimu bolidiken , didim .Bubala éghir birni tiniwitip : ughu shundaq ! ularning tapqan pulliri heqiqeten shundaq köp ! biraq ularning tapqan pulliri haram pul bolghachqa , tapqan pulining texminen 3 din 2 qismi shuyerdiki uyghur , xenzu saqchilarning chöntikige kirdighanliqini éyitti . . . 

Yene bir türküm kishiler bar , ular aldinqi mexsus adem bidiklirige oxshimaydu , bukishiler bolsaichkiridiki xojayinning qolidiki kishiler .Ular yurtigha tuqqan yoqlash , ailisige qaytish ishliri bilen shinjanggha kelgende , ichkirige qaytashida quruq ketmeydu .Ular qaytidighan chaghda kimning kichik balisi bar dep etrapqa sep salidu , elwette kichik bala köpinche ailide bar , ularning izdeydighini , balisi yoqap ketsimu bir yerge izdep baralmaydighan , barsimu eriz qilalmaydighan , eng muhimi uning edipini birelmeydighan ige -cha qisiz balilar bolsa téxi yaxshi . Burun ichkirige birer qétim kirip chiqqan ballar bolsa bu ndaq balilar tizimlikke awwal iélinidu . 

6- Bet 
Ular shuyerdiki dos - buraderlirige köprek tayinidu , chünki u , nechche yildin buyan yurutta yoq , kimlerning balisi oghirliqqa salghudek chong boldi bunisi uninggha taza namelum , qalghan ishni héliqi dos buraderliri toghrilaydu . 

Elwette ularning neziri , özi chaqqan , epchil , shox - kepsiz balilargha asan chüshidu .Ular hazir ilgirikidek ballarning ata - anisining eriz qilishidin ensirepmu yürmeydu , chongraq emeldarning balisi bolmisila boldi . Bu xojayinlarning nepsi barghansiri yoghinap balilarni ichkirige to - topi bilen qoriqmay élip baralaydighan boldi . ishenchilik bir xewerge qarighanda 2003- yili qaghiliq nahiysidiki bir bashlan'ghuch mektep oqughuchilliridin , birsinipning oqughuchillirini pütün élip chiqqan . Birsinipta adette 40 bala oquydu , héchnimidin teptaritmastin 40 balini biraqla köchürüp chiqqan buxojayinlarning yürüki nimenche yoghan he !! gerche uning pezilitidin söz achqini bolimisimu , uni qanundinmu qoriqmay bundaq qap yürelik qildurghan zadi nime ?? Budölette qanun barmu yoq ? Bu balilar qanun teripidin qoghdilamdu yoq ?? 
Yéqinda kuchar nahyisidin balisini izlep chiqqan ikki ayal , shangxey sheriq tiliwiziye istanssining aldida ikki kün yatti likin ballirini yenila xojayinning qolidin ajritalmidi . Bu xojayinlar , busheherlerdiki yerlik saqchilarbilen nahayitimu yéqin birer tilfun bilen tutulup qalghan shorkisini ilip chiqalaydu . Men mundaq bir ishni kördüm : birküni melum seweb bilen oghrilar merkezliship olturaqlashqan mehellidiki bir öyge birip qaldim . Men kirgen öyge 25 yashlar etrapidiki bir uyghur yigit kirip keldi . U kiripla : 500som yoq boldide , didi , eslide shu rayonda birnechche bala oghri tutulup qalghan iken , bularning xojayini héliqi yigitke tilifun qilip , ularni échiqip birishni éyitqan iken , buning üchün u yigitke 500som bermekchi bolghan iken , buyigit balilarni tutuwalghan yerge yitip barghuche saqchilar héliqi oghrilarni qoyuwitip boptu , shuning üchün u baya 500som yoq boldi , digen iken . Uyigit eslide mexsus mushundaq ish bilen shughullinidiken , bir balini saqchidin échiqip berse 500som alidiken . U gep arliqida : " yurutta achamning toqquz yashqa kirigen bir qizi bar , shuqizni échiqip oghirliqqa salimen ! qarisam oghrilarning ishi xéli éqiwatidu ", didi , bu gepni anglighan mining tonushum : " hey !u achangning balisi tursa yene kilip qiz iken , téxi toqquzgha kirip qaptu , mushundaq qilsang bolamdu ? " Diwidi héliqi yigit : qandaq qilisen emdi , shuyerde oynisimu bikar oynap yüridu shu , buyerde chong bolsa yene özige oxshash bir oghri bilen chétip qoyimiz , yene jahanning ishlirini heydep kitiwiridu , didi . Buyerdiki balilarning échiniliq qismitini sözlep kelse nahiyitimu nurghun bu balilar ichkirige kelgendin kiyin xojayinning mejburlishi astida oghiriliq qilidu . iNsan teb'iti özgermes nerse emes , bolupmu bundaq téxi yshigha toshmighan bolilar téximu shundaq , bubalilar téxi baliliqning nimilikini bilmey turupla oghirliqqa sélindi , közini échiplakörgini mushu boldi , birmezgil mejiurlinishlardin kiyin buishqa könup qalidu , xojayinningmu özige chushluq biryürüsh charilliri bar . Köprek pul tapqan bezi künliri balilarni anche - munche oynitipmu qoyidu, ularning könglini owlaydu . Sehrada tughulghan bu balilar bu chong sheherlerge azraq könüpmu qalidu . Buyerlerde birnechche yil turup yurtigha barghan bir qisim balilar , chong sheherdiki héliqi bikarliq pullarni eslep qalidu , birmezgil mejiurlinishlardin kiyin buishqa könup qalidu , xojayinningmu özige chushluq biryürüsh charilliri bar . Köprek pul tapqan bezi künliri balilarni anche - munche oynitipmu qoyidu ularning könglini owlaydu . Sehrada tughulghan bu balilar bu chong sheherlerge azraq könüpmu qalidu . Buyerlerde birnechche yil turup yurtigha barghan bir qisim balilar , chong sheherdiki héliqi bikarliq pullarni eslep qalidu , axiri yene jinayet yoligha bilip , bilmey méngip qalidu . Bundaq balilarning yurtigha qaytip kiteligenliri az , köpinchisi shuyerde chong bolidu , yene köpinchisi shuyerde téixi kichik turupla hayatidin ayrilidu . Yene bezilliri xuddi özi burun béshidin kechürgen kechmishlerge oxshash , yurtigha bérip kichik balilarni herxil yollar bilen élip chiqidu . Xuddi héliqi yekenlik yette yashliq balidek . Buyerdiki qizlarning ehwali bashqiche , qizlar deslep oghiriliqqa sélinip , yéshi sel chongayghandin kiyin ularni yene bashqiche qismet öz qoynigha alidu . 

Xilwettiki qiz : 
Yéqinda béyjingda oquydighan bir oqughuchi qaza qilip kitip , bu oqughuchining miyitini qoyidighan yer tapalmay , axiri béyjingning sheher sirtidiki birtaghliq rayondin 3000ming som pul xejlep bir orun hel qilghan , bir qisim oyghur oqughuchi , tijaretchiler méyitni élip shuyerge barghanda , shuyerdiki bir taghning arisida bir idarige oxshash bir orun'gha bir uyghur qolini yughini kirip qalghan . U qolini yuyuwatsa , uninggha tilifun kelgen , uning uyghurche sözlewatqinini anglap bir uyghur qizi peyda bolup : aka siz uyghurmu ?? Mini qotulduruwéling ??? Men aldap kilin'gen qiz !!! dep yalwurghan , del shuchaghda bir xenzu kishi peyda bolup " guli nime qiliwatisen ?" Dep bir öyge tartip ekirip ketken . Héliqi kishi ehwalning murekkeplikini bilip gep qilmay yoligha rawan bolghan . 

Men buyerde bir qizning kechürmishini bayan qilip ötey : yéqinda bir kishi bir ish bilen xinet ölkisining neyyang wilayitige birip , uyerde birnechche qizni uchratqan . Bügür nahyisidin kelgen éziz isimlik bir kishi shuyerge birnechche ashxana achqan bulup , uning ata - anisimu shuyerde iken , ézizning qolida 25 etrapida adem bar . Özi mashiniliq yüridu , héliqi töt qiz mushu ashxanigha kirip - chiqip yürgen , ularning arisidiki13yashliq aman'gül isimlik bir qiz pürset tépip héliqi kishi bilen azra paranglashqan . U qiz öz aghzi bilmen mundaq digen : bu qiz yeken nahyisidn bolup bundin bir yérim yil burun , bir mehelilik , özidin birnechche yash chong bir dosti bilen öz öyide bir kiche qon'ghan . Shukichisi héliqi qiz aman'gülni aldap , ichkirining teripini qilip qiziqturghan ,aman'gül etisi öyidikilerge gep - söz qilmay öydin chiqip ketken . Ular shuteriqide yekendin qeshqerge barghan , héliqi qizning yénida yanfun bar'iken , u , bir yerge tilifun qilghandin kiyin ikki er kishi mashiniliq kilip qizlarni élip ketken , shundaq qilip axiri mushu yerge kilip qalghan . Buyerge kelgendin kiyn üch ay turghan , andin chingdu shehride alte ay turghan . Bu jeryanda , buqizni pahishelikke zorlighan , qiz de slep unimighan bolsimu tayaq zerbisidin hemmige kön'gen . Alte aydin kiyin yene neyyang wilayitige qaytip kelgen . U bir yérim yildin buyan öyidikiler bilen alaqliship baqmighan . Bir qétim purset tépip özi oqughan mektepke tilifun urghan bolsimu tilifunni alidighan adem yuq , buni héliqi qiz bilip qélip xojayin'gha éytip qoyghan , shuning bilen aman'gülge bolghan nazaretni kücheytip tilifun urghini qoymighan . Héliqi ézizning ashxanisida ishlewatqan bir ashpez yigin , buqizgha ichi aghrip , aman'gülni emrige almaqchi bolghan , éziz buni bilip uyigitni edeplimekchi bolghan , héliqi yigit qéchip ketken , likin ular qoghlap tutup kilip qattiq urghan . 

7 - Bet 
13 Yashliq aman'gül mundaq deydu : " öz waqtid a dostumning sözige aldinip öydin chiqip qalghan ikenmen , kiyin bu yerge mejburi ekeldi , tayaq zerbisidin qilmaydighan ishlarghimu könüp kettuq , kyim - kichikimizni jayida itip biridu , qorsiqimiz ach qalmaydu , qalghan ishlarni digili bolmaydu . Hemme ishqa könüp kettuq , aka siz mini buyerdin élip kiting ??? " Bu 13 yashliq aman'gülning kechürmishi we iltijasi . U xenzuchini bilmisimu meyli , yataqtin chiqmay oltursila qalghan ishni xojayin orunlashturidu , undin bashqa héliqi 20 nechche oghul balining qaysi udul kelse xalighanche zorluq qilidu , aman'gülning buishlargha könmey amali yoq . Kiyin héliqi kishi , buqizni qayta körmigen . Mana bu minglighan , on minglighan aman'güllerning ichkiri ölkilerdiki kechürmishi , bundaq misallarni birmu bir sözlep kelsek heqiqeten tügümeydu . erkin rozining : qutulush yoli namliq kitawidiki " yurtuni tapalmighan qiz " namliq maqalisidiki weqelik hergizmu toqulma emes , köptürülgenmu emes .Nawada aman'gülning hayati yene mushundaq birnechche yil dawamlishidighan bolsa , téxi échilmay turupla tozup ketken baliliq we yashliq baharidin , hemmdin ayrilghan aman'gül hemmidin ömüdini üzp özini bulushigha qoyuwitishi mümkin . Bundaq qizlar , baliliqini , pakliqini xoddi ilgiri körgen chüshlirini esligendek eslep qélishi mümkin . Bundaq qizlar bir qorqunushluq halaket özini yütüp kitip barghanliqini bilip tursimu , bilip turup , öz ayiqi bilen buyolni dawamlashturushi mümkin . Chünki öz dosti , özining akisidek , hetta dadisidek kishiler özini mushu yolgha , bugünki haqaratlik bukün'ge qoydi emesmu !!! bir qizgha nisbeten éytqanda : uning eng zor bayliqi uning ippiti , ghoruri , pakliqidur ! bir qizning pakliqi dunyaning pakliqi bilen barawer !ayallarning pakliqi bilen , erlerning merd liki bilen dunya güzeldur ! emdi u yurtigha bérip nime ish qilidu ? Qaysi yüzi bilen yurtida yüridu ? Buchaghdiki aman'gülning hisyatini chüshenmek tes , u jem'iyettin , kishilerdin , hemmidin , yene kimlerdindur nepretlinidu , yurtida xatirjem yürgen qizlargha heset qilishimu mümkin , shundaq bolup qalsa , umu yurtigha bérip , xoddi ilgiri özini dosti aldap élip kelgendek , yurtidiki qizlardin birnechchini élip chiqishi mümkin . Ayallar ulughdur !ular bizning köngül bölüshimizge , köyünüshimizge muhtaj . Uyghur qizliri ezeldin özining pakliqini saqlap kelgen idi , " nuzugum öz ippiti arqiliq milletning ghorurini qoghdap qalghan " , deydu abdu shükür muhemmed imin . Kiyim yirtilsa yéngidin birni sétiwélish mümkin , öy örülüp ketse qaytidin sélish mümkin , oghul bala oghri bolup qalsa , terbiye arqiliq yaxshi yolgha bashlash tamamen mümkin . Likin bir qiz özining pakliqini yoqatsa , pütün dunyani biripmu eshu bulghan'ghan ayalni paklash mümkinmu !? Beziler , héchbir numus qilmastin , shinjang ning herqaysi jayliridin 15 yashtin 25 yashqiche bolghan qizlarni , ichkiri ölikilerge oyun qoyghini apirimiz dep uyghur qizlirini teshkillep ,oyun qoyush nami bilen ichkiri ölkilerge türkümlep apirip , mexsus öylerni ijare élip pahishelikke salmqta , ichkiri ölkilerdiki herqaysi chong - kichik mihman xanilar , risturanlar , bezmixanilar bilen toxtam tüzüshüp , buorunlarni uyghur qizliri bilen teminlimekte . Bu qizlar buyerde " hemra bolghuchi " , " yalingach ussul oynighuchi " bolghan . Yene bezi kishiler , ichkiri ölkilerning sen'et mekteplirge oqughuchi qobul qilimizdep nurghun qizlarni ichkirige aparghan . Yene beziler téxi teptartmastin , aptonom rayonluq sen'et ömiki , aptonum rayonluq sen'et mektipi qatarliq orunlarning namini shipi kelturüp ,( bu orunlarning yaridimini qolgha keltürüwalghan ) uyghur qizlirini ichkiri ölkilerdiki sen'et mektipige oqughuchiliqqa qobul qilghan . Kishilerning iside bolushi mümkin : bular téxi shinjang tiliwiziye istanssida buheqte mexsus ilan bergen . ilanda : chirayliq , kilshken qizlar ni alidighanliqini sherit qilghan . Bu atalmish " sen'et mektipige" qobul qilin'ghan oqughuchi qizlar ning teqidri , aman'gülning teqdiri bilen pütünley oxshash . 2000- Yili men mundaq bir ishni körgen idim . Xotendin kilip ürümchide tkküchilik bilen shughulliniwatqan bir yash , téxi toy qilghinigha emdi alte ay bolghan chirayliq yash ayalini eshundaq ichkiridiki qaysibir sen'et mektipige oqushqa öz qoli bilen yolgha salghan iken . Bu qizni héliqi mektepketonushturghan , toluq hoquq bilen oqushqa qobul qilghan kishiler , ichkirining qaysi bir sheherdiki sen'et mektepke üch ayliq ussul sinipigha qobul qilghan . iri bilen tikküchilik qiliwatqan bu qiz , néri - birisini oylimayla bu ishqa qiziqqan we yoldishini qayil qilghan . Bu qiz shu ketkiniche bir yildin kiyin keldi , uning ilgiriki mulayim , sadda qiyapiti yoq . Chachliri sériq , büdire qilin'ghan . Bir yil jeryanida özining nime qilip qoyghanliqini bilgen er axiri özining söyümlik ayalidin ayrildi . U ayalini yaxshi köretti . Kiyin qayta toy qildi , likin ilgiriki ayalini zadi unutalmidi , emma uayalni qayta nikahigha élishni oylimidi . U , ayalining iligiriki ( ichkirige barmighan chaghdiki ) halitini yaxshi köretti . 
Shuningdin kiyin héliqi ayalmu pat pat ichkirige kirip chiqidighan bolup qaldi . Uni qaysi sen'et ömikige xizmetke teqsim qilghanliqini héliqi ermu , bizmu bilelmiduq . 

8- Bet 
Hazir ichkiri ölkilerde mushu nam bilen kelgen qizlar xéli köp . Hilihem mushu nam bilen dawamliq kelmekte . Shinjinda sen'et saheside xizmet qiliwatqan bir uyghur bu heqte toxtilikp mundaq deydu : " hazir shinjinda bir ayal , shinjangdin uyghur qizlirini aldap élip chiqip dellalliq bilen ughulliniwatidu , isimi : aygul ehmet , yurti aqsu sheher len'ger yuli . Bu nomussiz alwasti xutun 90- yilning bash otturida ichkirge chiqip uzi paishe bolghan , kiyin bara - bara yurutqa her bir chiqishida öz doslirini yaishi sözler bilen aldap élip chiqip ularning paishe yuligha méngishigha sewepchi bolghan . 2000 - Yilning bashliridin bashlap shinjangdin turkum turkumlep 15 yashtin 22 yashqicha bolghan qizlardin nurghun qizlarni uyun quyumiz digen yalghan qalpaqni keydurup , ularni ichkirge élip chiqti " .Ular bu qizlarni ichkirige aparshandin kiyin birer ayghiche u narside qizlarni pahishe yuligha méngishqa zorlimay bulargha sériq mezmundiki gepler , sériq kino larni qoyup bergen , yene erler bilen munasiwet qilghanda qandaq qilish kirek ? Digendek ishlarni ögetken hem pulni nahayiti köp tapidighan geplerni dep yurup bularning kallisida bir chong burulush hasil qilghan .Ular , bu qizlarni élip chiqqanda ularning ayliq ish heqqini 800 somdin 1500 somghiche diyiship chiqidu . iChkir digende 1000 som pul bir qizbalining ushshaq chushshek ishlirigha yitishmeydu . Shunga u kichik narside singillirimiz , kitey dise kitelmey , turay dise tapqan pulii xirajitige yitishmey amalsiz bara bara bashqilar bilen haraq ichiship birish ( bashqilar haraq ichiship bergen'gila bikar pul bermeydu , shu narside qizlirimizning uyer bu yerlirini.....) Bara barawaqit uzarghan siri narside qizlirimiz gha yaxshi - yaman geplerni sözlep birip ( ularda chong - kichik hemmiside tartinish hisiyati qalmaydu chongliri kichiklirige özlirining bashqilar bilen munasiwet qilghandiki hisiyatini , tapqan pullirini sozlep birip ularni qizziqturidu ) axiri qandaq qilidu , héliqi aygul ehmet digen jeddal shu narside qizlarni birkunige toghurlap taza pulisi bar bir baywetchige solap birip u qizning ippitini bulghashqa sewepchi bulidu , qizliqi tugeshken qizlargha -- emdi sen qiz emes , buningdin kiyin mushundaq qilsang köp pul tapisen , bir qétim qilsangmu yene sen shu , dawamliq qilip pul tapsangmu yene sen shu , sen buyolgha berbir kirip boldung ! dep u narsde qizlarni menggu nomusqa qoyidu ..... 

U ayigul ehmet ichkirige élip chiqqan qizlar ning bezilliri , aygülning qolida birer yil turghanadin kiyin , dukkan ayrip , ayguldin ayrilip , shinjanggha chiqip uzidinmu kichik narsidilerni élip chiqip yene shu aygulning usulidin paydilinip ularnimu xuddi aygul nabut qilghandekla nabut qilidu .....! 

Men béjingda bir uyghur ashxanisda tamaq yewétip besh neper uyghur qizini kördüm , bularning eng kichiki 15 yashlar etrapida , chongi 23yashlar etrapida iken , 50 yashlar diki bir xenzu ayal bularni yötilep yüridu , kiyin bilsem buayal héliqi qizlarning xojayini iken , u mushu qizlarni bashlap yürüp tijaret qilidiken . Bundaq ishlar kundin kunige ewji élip mana bugunki kunigiche atalmish nachar shinjangliq oghurilargha qushulup shinjangliq jalaplar digen haqaretlik namghairishiwatimiz . Éntirnét arqiliq qizlirimizning yalingach resimliri ( sériq mezmundiki ) , oghirliq qilwatqan resim ler herqaysi memilketlik torbetlerge chiqirilip bashqilarning kemsitishige uchirawatidu " . 
2000 - Yili béyjing shehrining melum rayonida birnechche uyghurni waqitliq nopusng yoq iken dep yighiliwélish ornigha ékiriwaldi . Uyerde yene birnechche uyghur bar'iken biz buyerde 10 nechche uyghur bolup altekün turduq . Arimizda yene bir jup erxotunmubar , yene ikki kichik bala , bularning birsi 6yash , yene birsi 14yash iken . Héliqi ikki neper kichik bala oghiri bolup ,oghirliq qiliwatan yéridin tutuwalghan iken ,6 yashliq balini héliqi er xotun balam dep yénigha taritqini turdi , eslide bu erxotunlarmu shorka söreydighan kishiler iken . Belkim kishiler bilmesliki mümkin , ichkiridiki sheherlerde , yighiwélish orni deydighan bir orun bar . Bu orun yighiwalghan kishilerni qoshna ölkilerning yézillirigha , janggallirigha apirip tashliwitidu , yénida pul barmu , yoqmu , kari yoq . Yilda birer qétim shnjanggha apirip 600 somdin pul élip andin qoyup biridu . Bizni yéghiwalghini del shu orun idi . Biz , igiz tamlar , tömür rishatkilar bilen qorshalghan buorunda alte kün turghandin kiyin , bashqilar bilen qoshup , lenju shehrige palimaqchi bolup poyizgha chiqirip mangdi .Bizni lenju din kelgen saqchilar élip mangdi . Mushu ndaq qismet bilen lenju yighiwélish ornigha bérip baqqan kishilerdin anglishimche uyerning sharaiti nahayitimu nachar iken 320 som pul bolmisa qoyup bermeydiken . 

Közi bilen körgüchilerning éytishiche : uyerde 320 som puli bolmighanliqi üchün6 aydin biri shuyerde yétiwatqan uyghurlar bar iken , ularning saqal , burutliri ösüp tonughusiz bolup ketken . Bizni del shuyerge élip kitiwatatti . eMma yéningizda pul bolsa uningdinmu ensiresh hajetsiz , 

9- Bet 
Buyerdiki uyghurlar üchün , bundaq palinip turush adettiki bir ish . Pulingiz bolsila sizni béjing puyiz istanssidila qoyup biridu , béjing poyz istanssida qoyup birish bahasi 700somdin 500somghiche , yene birbiken mangsingiz yene bahasi chüshidu , xoddi mal sodilashqandek sodilishidighan gep . Bizni bu qétim béyjing poyiz istanssida qoyup bermidi ,poyiz béyjing bikettin qozghilip yérim saettin kiyin héliqi erxotun özige 1000som ,héliqi6 yashliq baligha 500 som tölep , poyizdin chüshüp qaldi . Héliqi 14 yashliq bala: minimu élip chüshüp kiting men sizge shorka bolay !? Dep xéli yalwurghan bolsimu, uerxotunlar : sining yéshing sel chongiyip kitiptu taza ish qamlashturalmaysen ! dep unimidi .Biz , béyjngdin sekkiz saet mangghandin kiyin , ishek sodisi qilghandek taliship yürüp , sekkiz kishi herbirimiz 200 somdin tölep poyizdin shüshüp qalmaqchi bolduq , héliqi 14 yashliq bala : " akilar ! minimu bille élip chüshüp kitinglar ? Pulunglarni tépip birimen ! dep yalwurdi , likin bashqilar : sen pulni nedin tépip birisen , biz sini nedin tapimiz ? Dep unimidi . Arimizde 55 yashlar diki bir kishimu bar idi , ukishining diyishiche ilgiri 20 nechche yil hökümet xizmitini ishligen iken , shukishi : ukilar ! bu kichik balini bille élip chüshüp kiteyili ! bu bala gunasiz , bubala jem'iyetning ziyankeshlikige uchrighan ,qaranglar bubaligha ! bu bala ziyankeshlikke uchrighan , biz uni qotuldurup qalayli !! didi . Likin bu balini poyizdin élip chüshüp ketken bilen bundin kiyin uning halidin kim xewer alidu , uning turmushini kim orunlashturudu ? U béyjingghabarghandin kiyin yene xojayinni tépip oghirliq qilishi mümkin ,uni qilmisa nime ish qilidu ? Digendek gepler bilen héliqi balaközliri yash halda poyizda qaldi , poyzning dérizisidin bizge umütsiz qarap uzap ketti . Uketti bir poyizda yalghuz bir oyghur balisi ketti . Uchiqqan bu poyiz nege bérip nede toxtaydu ? Uning toxtash bikiti nede ?? Buni héchkim bilmeydu , u nishansiz bir yölünishke qarap ketti . 
Bundin bir yil burun , béyjing poyiz istanssida mushundaq qismet bilen poyizda saqchilarning nazariti astida olturgha besh neper uyghur qizini körgen idim bular oghri bolup , 10 yashtin 13 yashqiche bolghan üch neper qizni 20 yashlar etrapidiki bir qiz pul tölep élip ketti , yene 17 yashlardiki ikki qiz puli bolmighanliqtin , héliqi baligha oxshash nishansiz bir yölinishke qarap ketti . 

Ösmürler kelgüsining igilliri, qizlar milletning anisi , etisi , milletning kiyinki teqdiri del eneshu kichik balilarda emesmu , eshu qizlarda emesmu !? Öz singilliridek , öz qizliridek , hetta newrilliridek narisidilerni perzent qatarida , adem qatarida körmey bu kebi rezil , merez ishlergha séliwatqan kishiler heqiqetenmu adem qélipidin chiqqan kishilerdur , ulargha jinayet bikitip kelse , ulargha bikitidighan jinayetni tapmaq tes, bu uning jinayitining yoqliqidin emes , jinayitining tolimu rezil , qebih ikenlikidin öz perzentini , özining kelgüsini , chirayidin omaqliq chiqip turghan eshu balilarni milletning perzenti qatarida körmey , özini milletning bir ezasi hisablimay , téxi mektep yéshigha toshmighan sebilerni otqa ittiriwatqan bukishilerni nimedep atash kirek ??? Bundaq kishilerning yoli barghansiri kengrip kitiwatidu , köpchiliki ichkiri ölkilerde namgha ashxana échiwalghan . Yene bezilliri mekteplerge pul iane qilip meripet perwer tijaretchige ayliniwalghan. Namrat oqughuchilargha, mekteplerge yaridem qilghan bundaq saxawetchi kishilerning herqandaq yerde yoli ochuq de elwette . 
Balilar kilechekning igilliri, qurghuchilliri , herqandaq bir milletning ösmürliri eshu milletning warisliri , ejdatlarni ewladlargha ulaydighan warislardur . Ularni asirash , etirapliq terbiyelesh , terbilinish sharaitigha ige qilish ata - anilarning , shundaqla pütkül millet ezalirining bashtartip bolmaydighan buruchi . Perzentler yaxshi kün körmise , terbilenmise , terbilinish sharaitigha irishelmise , bumilletning kelgüsi qarangghu bolidu , tuyuq yolgha kirip qalidu ." Qiyamet küni hemmidin éghir azap chekküchi , öz ailisini nadan qaldurghuchidur" . 
---- Qur'an kerimdin . 

Bir chaghlarda , hindistan filimi " sergerdan " diyarimizda keng tarqalghan . Kinodiki bash pirsunaj " raj " ning kechürmishliri xelqimizning yürek tarini chekken , kishiler bu kinoni nurghun qétim körgen bolsimu , yene qanmighan idi . " Raj " din ibaret bir oghri kishilerning nepritini qozghimastin eksiche hisdashliqini qozghighan idi . 

10- Bet . 
Ana yurtung aman bolsa , 
Renggi - rohing saman bolmas . 
--- Uyghur xeliq maqali 

Bu kino , dunya kino munbirini zil - zilge salghan kinodur , sergerdan "raj " qa pütün dunya hisdashliq qilghan ." Sergerdan " namliq bu kinoning bir resimlik kitawining chüshendürüshide mundaq bir izahat bar , raj, türmidin chiqidighan chaghda : " xosh emdi uzun'ghiche körüshelmeymiz ", digende , gundipay uninggha : " sen bu mihman xanining daimliq mihminighu " deydu . Aptur buyerde , türmini nimishqa " mihman xana " deydu , chünki u, rajqa hisdashliq qilghan ,diyilgen . Bu kino hindistanda bolghan we qelik , eyni dewirdiki hindistan jem'iyiti teswirlen'gen . Raj shurayondiki bir namratlar mehelliside chong bolidu , turmush uni oqushtin toxtashqa mejburlaydu , qarngghu , tar kochilarda temtirep yüridu , anisining arzusi boyiche u esli adukat bolmaqchi idi , likin rehimsiz teqdir uni bir oghiri qilip qoydu , jem'iye t uni shuyolgha mejburlidi , shuyolgha ittirdi . U axirqi qétim sotta mundaq deydu " men tunji qétim söz qilish hoquqigha irishtim , siler mining gipimni balduraq anglighan bolsnglar , men bügünki kün'ge qalmighan bolattim " . 

Hindistan en'giliyening hökümiranliqida uzaq turghan , bu mezgilde in'gilizlar hindistanning maarp , iqtisad , ishqa orunlishish yolliri , indistanliqlarning siyasi hoquqi qatarliq hindistanliqlarning teqdirini belgüleydighan muhim tarmaqlarni köntirol qilip monipol qiliwalghachqa hindistan jem'iyitide ishsizliq köpeygen , oqushsiz ballarning sani ashqan , bay ,namratliq perqi chongiyip etken .Hindistan jem'iyitini nurghun " raj " lar qaplap ketken . " Raj " dewride n'gilikzlarning hindistanda qaldurghan tesiri téxi tügimigen , in'gilizlar dewridiki hindistanni qaplap turghan qara tuman téxi tarqap ketmigen idi . 

Jem'iyetning siyasi tüzülmisi , qatarliq herxil sewebler tüpeylidin " raj " ning sergerdanliq qismiti kilip chiqqan . Rajning teqdirini eyni dewirdiki siyasi tüzülme ,hindistan jem'iyitige chong jehettin tesir körsitiwatqan küchler belgülep qoyghan . 
Sergerdan " namliq kino hindistanda 1955- yili ishlen'gen , aridin 50 yil ötüptu . ilgiri kishiler hindistanning kinoliridin körgen körünüshlerni emdilikte öz etrapida köridighan boldi . Uyghur jem'iyitini nurghun " raj " lar qaplap ketti , téxi mektep yéshigha toshmighan sebi balilar " oghri " digen haqaretlik namgha qaldi , 13 yashliq sebi qiz mejburi halda " pahishe " digen namning igisi bolup qaldi . Kishiler öz ballrining jinayet kochisigha kirip kitiwatqinini körüp turup , öz perzenlirige özliri ige bolalmay nime qilarini bilelmey qaymuqup ,ilajisizliq ichide yürüshmekte . 

Uyghur oghli abdurehim dölet , " bularning teqdirige kim mes'ul ? " Digen maqalisini yézip yurtimizdiki " bawmu " bala baqquchi qizlarning teqdirini , shundaqla milletning kelgüsi teqdirini bizning semimizge salghan idi , undaqta ichkiri ölkilerde jinayet yoligha qarap kitiwatqan nechche un ming uyghur ösmürning teqdirige kim mes'ul ?Yurtimizdiki bala baqqichi qizlar herhalda taptin chiqip ketmey chong bolsa bir erning pishini tutup nénini tépip yeleydu , ichkiri ölkilerge aldap élip bérilip deslep oghirliqqa , andin pahishelikke séliniwatqan qizlarning teqdirige kim mes'ul ? Rehimsiz jem'iyetmu ? Bularni eshu yolgha mejburlighan eshu haywanlarmu? Bumesilige kishiler herxil pikirde bolmaqta , beziler buninggha amal yoq, dise. Yene beziler : hemmisini yoqutuwitish kirek buoghrilarning , ichkiride yüzimizni qoymidi bizning , hemmsini tutup türmige solash kirek ! deydu . Yene beziler buishni hökümet , saqchilar bir terep qilishi kirek deydu . Yene beziler : bu ata anilarning ballrini yaxshi terbilimigenlikidin bolghan deydu . Bubexitsiz balilarning teqdirinimu jem'iyettüzülmisi melum jehettin belgülep qoyghan . Meyli kim nime disun , ballarning hazirqi rialliqini héchkim inkar qilalmaydu . 
Buishlarning jeryani nahayiti murekkep , yene bir jehettin nahayitimua ddi . Meyli sewebining qandaq bolushidin qet'i nezer , balilarni qotulduruwélish kirek! uyghur intérnét torlirining biri bolghan torida (ilawe: torbet nami we addressi qalduruldi) , 2004- yil 2 - ayning 17-küni mundaq bir xewe ilan qilindi , " ichkerde melum sheherdiki bir sning ashkarliche ,yéqinda 13 neper kichk ballar ni saqchilar yighiwalghan ,hliqi kishi saqchi idarisige bérip terjmanliq qilip bergen .Bu ballar köpinche , yeken , peyziwat, yupurgha , qeshqer kona sheher ( xanérq yekshenbe baziri )qeshqer yéngi sheher din iken , yene qumbaza digen yurttinmu bar iken .( Qum bazar digen peyziwatiki bir bazarning ismi , bala kichik bolghachqa mushu isimni aran diyeligen bolushi mümkin ) tordashlarning mushu uchurgha asasen , uchur bilen xewer tépshni ,we uchur bilen temnlishni soraymiz " . Dep yézilghan . 

11-Bet 
Buxewerni körgendin kiyin , béyjingda oquwatqan bir ali mektep oqughuchisi sözining axirida mundaq deydu : " béyjingda bundaq balilardin nechche mingi bar ... Qaysinglar kilip ekitisiler ?!!!!!!! " . 

Buxewerni körgen , shinjinda xizmet qilidighan bir uyghur mundaq deydu : " wushi , shénjén dimu neche mingi bar téxi .... 

Men ötken yili 12 - ayda birsining hawalisi bilen saqchi xanigha terjimanliqqa barghan , men kirsem 10 yashtin25-27 yashlardiki balilar , yashlar , bezilirni turbigha chétip qoligha koyza sélip qoyghan , beziliri yerde dugdutup oltughan , bu mesum;chiraylardighéripliq , yalwurush , telmurush alametliri chiqip turidu , men kirsem hemmisining kuzi mende , xuddi birersini kipil bulup élip chiqidighandek . Saqchilar manga bundaq balilar kunde bu saqchi xanigha nechche oni kiridu , didi . Men oylap qaldim , shénjénda saqchi xana digen samandek , bir saqchi xanighakunde 10 din oghiri kirse 100 saqchi xanigha 1000 digen gep , ichim siyrilip ketti , bu nomussiz oghri qaraqchilarni qandaq qilsaq tugerkin , hélimu shénjén jamaet xewipsizlik organliri bir nechche ayda bir'ikki qétim , shinjangliq oghrilarni payiz arqiliq quralliq muhapizet qilip échqiwitidu , shundaqtimu azlay dimeydu towa...... 
Narside balilar andin köp;, bu narsidilerni qaysinglar kilip ekitisiler !!!! 
Qandaq qilsaq bulidu " . Shangxeydin torgha chiqqan bir uyghur mundaq deydu : " shangxeydimu az emes .... 
Likin ularni hichkim ilip kelmigen belki turmush ilip kelgen . Siler ularni hazir ilip ketsenglarmu ,uzun otmey olar özi yinip kilidu . Men shuni bilimenki;bezi saqchilarmu oghri . . . 
Hey . . . Qalghan gepler emdi biz yashlarda qaldi ... " . Yuqarqi muzmunlarni héchqandaq perdazlimay öz péti berdim , bundaq misallar samandek köp , butéxi nahayiti az bir qismi . 

Yéqinda bir matiryaldin : " lushün ependi balilarni qutquzuwélinglar !!! dep nida qilip , sewdai xatirisini yazghan idi , uhazir bolghan bolsa , yene nime xatiriisini yazar idi " . Digen birsözni uqup qaldim . Ras ! uhazir bolghan bolsa hazir nimilerni yazar idi ? Alimimiz abduqadir damollimu , memtéli ependimu kelgüsi üchün , balilar üchün jénini pida qilghan emesmidi !? Ular hazir bolghan bolsa nimlerni yazar idi ?Bizning hazirqi talantliq alim liirmiz , yazghuchilirimiz nimlerni yéziwatqandu ? Qandaq qiziqchiliqlar bilen aldirashtu ? Milletning teqdiri anilarning qolida emesmidi !? Bizning kelgüsimiz , ümüdimiz balilarda emesmidi !? eJiba shairlirimiz busözlerni öz eserlirige pasahet birish üchünla qollan'ghanmidu !? Bu sözni ziyalilirimiz jan béqishning desmayisi qiliwalghanmidu ? eShu balilar , qizlar bir azapliq qismet ichide échinishliq ingrimaqta !! ularni qotquzuwalayli !! özimizning kelgüsimizni qotquzuwalayli !! kishiler yénidiki pul - mallirini jan tikip qoghdaydu , ejiba milletning kelgüsi , hem meniwi , hem maddi bayliqi 

Bolghan balilarni , milletning ghoruri bolghan ayallarni jan tikip qoghdashqa erzimemdu !? 

Mushu ehwallardin xewerdar kishiler we mushu kochida méngiwatqan balilarning öz aghzi bilen éytishiche : bundaq qoramigha yetmigen , oqush yéshigha téxi toshmighan , oghirliqqa séliniwatqan ballarning sani peqet shangxey rayonidila 10000 etrapida iken . Mushundaq herbir sheherde 10000 mingdin bolsa ichkiri ölkilerdiki herqaysi sheherlerde qanchisi bar ? Buni hisablap körginimizde wujudimizni bir qorqunushluq titirek basidu . 
ichkiri ölikilerdiki balilarning sani kündin - kün'ge ashmaqta . Herqandaq bir jem'iyet tuyuq yolgha qarap mangghanda , uning ipadilliri , qizlar bilen balilarda ipadilinishke bashlaydu . Qizlar ige chaqisiz qalidu , oqushsiz ballar köpiyip kitidu . Balilarning bu échinishliq teqdiri qachan ayaqlishidu ?? Buninggha kim mes'ul bolidu ?? Hökümet zadi nime ish qilidu ?? Bubalilarmu qanun teripidin qoghdilishi kirek idighu !? Hazirqi ehwaldin qarighanda , bumesilini hökümet tedbir qollinip bir terep qilmisa bolmaydighan yerge yetti .

Mushu matiryallarni teyyarlawatqan künlerde , shangxeyde bir yuruttdushum bilen uchriship qaldim , bashqilardin uqsam , bukishimu shinjangdin bir türküm kichik balilarni élip chiqiptu . 

Men bu matiryalni teyyarlashta , birdemlik hayajanlinish tesiride hisyatqa tayanmastin , belki ichkiri ölikilerdiki töt yilliq jahan kezdilik hayatimda öz közüm bilen körgen , ichkirde oquwatqan , xizmet qiliwatqan ,tijaret qiliwatqan , hetta eshu tar kochilarda méngiwatqan kishilerdin anglighanlirimni , körgenlirimni emeliyetke asasen yazdim . Ularning éniq sanini élishqa mümkin bolmay qaldi , chünki ular nahayitimu yötkilish chanliqqa ige .