Yingi yil

Yingi yil toghursida ikki ighiz parang

Memet Emin

Yingi yilning birinjin küni tang seherde alghan tunji uchurum, “yingi yilni tebiriklesh xiristiyanlarning aditi, uni xiristiyanlar peyda qilghan, musulmanlargha tewe emes, shunga biz tebiriklimeymiz” digen söz boldi.

Toghura, hazir qolluniliwatqan miladiye kalindari Eysa peyghemberning dunyagha kilishi bilen bashlan’ghan, biraq meyli Eysa peyghember bolsun we biz hazir bir yil dewatqan 365 kün yaki 355 kün bolsun hemmisini Xuda yaratqan.

Men oylap qaldim, Xiristiyan peyda qilghan nersilerning hemmisini qollunushqa, ishlitishke, tebirikleshke bolmisa, biz nime üchün ayrupilan’gha olturimiz? Biz nime üchün mashina heydeymiz? Biz nime üchün öyni tok chiraq bilen yorutup olturimiz? Tughulghan künimizni miladiye palani ayning palani küni tughulghan dep xatirleymiz? Yishimizni miladiye kalindari boyiche hisaplap manche yashqa kirdim deymiz?

Hazir pütün dunyaning köp qismi ortaq qolliniwatqan bir yil 365 kün, 12 ay, 52 hepte, we bir hepte 7 künlerning hemmisi shu miladiye kalindari bilen baghlan’ghan emesmu? Hazir gheriptiki dangliq ali mekteplerning qaysi birsi xiristiyan yaki chirkaw bilen bashlanmighan? Hazir dunyadiki meshhur alim we pen texnika xadimlirining qanche pirsenti shu chirkawdin bashlan’ghan we yaki xiristiyanlar qurup chiqqan ali mekteplerde terbilenmigen? Yiqinqi 100 - 200 yil ichide ijat bolghan keshpiyat we yingiliqlarning qanchisini shu “xiristiyanlar” peyda qilmighan?

Xiristiyan bilen munasiwetlik bolghan, musulman yaki İslam bilen munasiwiti bolmighan nersilerning hemmisini hayatimizdin chiqirip tashliyalaymizmu? Eger hemmini hayatimizdin chiqirip tashliyalmisaq, bir qismini saqlap qilip, bir qismni ret qilishning nime zörüryiti?

Bundin 3700 yil ilgiri yashighan Ibrahim eleyyisalam bilen munaiwetlik bolghan Qurban heyit we kebini qobul qilimiz, biraq oxshashla Allahning peyghemberi bolghan we bundin 2000 yili ilgiri yashighan Eysa eleyyesilamning dunyagha kilishi bilen baghlinishi bolghan miladiye ying yilini ret qilimiz.

Eger bu yerde xataliq bar diyilse, u insanlarning xataliqidur. Oxshimighan din’gha ishen'güchilerning köz qarashi we tutqan yoldiki periq tüpeylidin kilip chiqqan xataliqtur. U hergüzmu Eysa elleyisalamning tughulishi we uning bilen  munasiwetlik bolghan miladiye kalindarning xataliqi emes. Uni insanlar arisidiki dostluq we güzel tilekler üchün qollansa, nimishqa bolmaydiken?

Elwette yingi yilni qutluqlash yaki qutlimasliq, u bir talash tartish qilidighan ish emes, kimning yingi yilni bayram qatarida tebiriklishi, kimning tebiriklimesliki her insanning özining erkinliki, biraq bir insan yene bir insan’gha yaxshi köngel bilen yingi yilliq salam yollisa, güzel tikeklerni tilise, uninggha qahide yosun bilen jawap qayturushning ornigha, men yingi yil ötküzmeymen yaki musulmanlar yingi yil ötküzse bolmaydu dep jawap qayturushning nime hajiti?

Eger yingi yilni xiristiyanlardek ötkuzushke bolmaydu diyilse, u halda musulmunliqqa xas, özimizge xas halda özgiche qilip tebiriklisek, dost buraderler we uruq tuqqanlar bir yerge jem bolup, öz ara qutluqlashsa, öz ara güzel tikeklerni bildürse, nimishqa bolmaydiken?

Men gheripning yaki xiristiyanlarning hemme nersisige egishishni teshebbus qilidighan adem emes, elwette her milletning özgüche alahidiliki bolush kirek, özige xas bayramliri we xatire künliri bolush kirek. Dunya rengga rengliki bilen güzeldur, dunya dostluq we birlik bilen tinchliqtur. Insan’gha chüshken eng mohim ish öz ara hörmet qilishtur, chünki xata qilghanni jazalap, toghra qilghan’gha mukapat bergüchi Allahtur.

2018 - yil 1- ayning 1- küni

******************************************************

Dostimiz Mehmet Toxtining köz qarishi

Köp hallarda Islamni bilmey Islam namidin hemme ishqa ehkam kisidighan ishlar köpiyiwatidu. 

Menche bu xil paranglargha qulaq salmanglar bu mening tewsiyem.

Yene bir tereptin bolsa yengi yil tebrikleshning din we iman bilen hich muniwiti yoq. Eger bar diyilse töwendikidek realiteler asasida bar.

1- Islam dinimiz univirsalliqqa ige din. Teximu ochuq eytqanda meyli Adem elehaissalamning yaritilishidin bashlap, Yehudilar egeshken Tewrat asasidiki Yehudiliq Dini ( Judaism) bolsun, Eysa eleyhissalamgha birilgen Injil asasidiki Xiristian dini we yaki Muhemmed eleyhissalmgha birilgen Quran asasidiki Islam dini bolsun hemmisi Allah teripidin chüshürulgen din bolup, Quran bularning hemmisini Islam dini yeni Allahgha teslim bolish we tinchliq berpa qilish dini dep qaraydu. Shu seweptin Qurani kerim bularni ehli kitap dep qaraydu we her bir musulman bolghuchi Allahning hemme peyghembirige, hemme kitaplirigha ishinish telep qilinidu.

Mana bu Islam dinining univirsalliq teripi. Shu seweptin Eysa elehissalmning tughulghan küni dep qaralghan bir künni musulmanlarning özliri yaxshi körgen shekilde xatirlishi dini jehettin cheklengen bir ish emes. Quranda bu heqqide hich bir körsetme yoq.

2- Yengi yil bolsa ayrim mesile bolup, yer sharining qoyashni aylinish waqti boyiche mangidighan miladiy yil yaki quyash kalindarning bashlinishini insanlar kütiwalidu. Hijriye kalindari bolsa ayning yer shari etrapida aylinishi waqti boyiche hisaplinidu we shu seweptin Ay Kalindari yaki Lunar kalindari depmu atilidu.

Qurani Kerim’e, kün sözi (Yewm) taq we qoshumchesiz halette del 365 qetim uchraydu. Ay yeni shems sözi bolsa del 12 qetim uchraydu.

Dimek meyli Qoyash kalindari bolsun yaki Ay kalindari bolsun Allah bu kainatni yaratqanda Allah teripidin belgülen'gen AYET yaki qanuniyet boyiche herket qilip özining musapisini tamamlaydu. Yeni her ikki kalindar Allah yaratqan qanun boyiche herket qilidu, shu seweptin Yengi Yil tebriklesh, meyli Ay Kalindari boyiche bolsun yaki Kün kalindari boyiche bolsun, Allahning Ayetliri körsetken bir tekrarlinishning tamamlinishini tebriklesh hisaplinidu. Bu emiliyette yuqarda men eytqan Allahning qanunlirini testiqlap könglidin minnetdarliq tuyghusi bilen yengi yil ötkuzse belki sawapliq bir ish hisaplinidu.

Elwette, buzup chachmastin, Islamda cheklen'gen ehlaksizliqlargha bèrilmestin èlip birish sherti astida.

3. Qurani Kerimde 4 qètim Janabi Allah, peyghemberler arisida ayrimchiliq qilmasliqni buyruydu.

Eger adem eleyhissalamdin bashlap barliq peyghemberge ishen'gen musulmanlar, eger bilse Adem Eleyhissalmning tughulghan künini, shundaqla Musa elehissalamning, Eysa eleyhissalamning tughulghan künlirinimu, xuddi Qutluq Tughut heptisi digen namda Türkiyede Mohemmed elehissalamning tughulghan künlirini xatirligendek, hemme peyghemberlerni xatirlesh elwette Quranning emri. Bolmisa Allahning peyghemberleri arisida ayrimchiliq qilin'ghan boliduki, bu emiliyette Quran'gha xilap.

Peyghemberlerni xatirlesh, elwette, bu peyghemberlerdin kiyinki Allah kalamini öz qolliri bilen özgertip, Allahning dinini burmilighan we shu asasta meydan'gha kelgen bu yasalma dinlargha ishinish menasigha kelmeydu.
Peyghemberlerge ishinish ayrim mesile.

4. Quran we Islam univirsal bolghachqa, Allah’gha ishen'gen, axiretke ishen'gen we yaxshi ishlarni qilghan Yehudi, Xiristiyanlarning Jeannette kiridighanliqini Quran ayetliri bizge xewer biridu.

Shu seweptin, Allahning alemshumul dinini chüshen'gidek zihni ichilmighan insanlar bilen bu timini talash tartish qilghili bolmaydu.